Tracheotomia
Celem zabiegu jest zabezpieczenie swobodnego oddychania gdy istnieje przeszkoda powyżej, w krtani lub w gardle dolnym. Polega na wykonaniu otworu w środkowej dolnej części szyi bezpośrednio do tchawicy i założeniu rurki tracheotomijnej. Powietrze do płuc dostaje się przez tracheotomię, która może mieć charakter stały lub czasowy (po wyeliminowaniu przeszkody można rurkę wyjąć a otwór w szyi zaszyć). Przy silnej duszności jest zabiegiem ratującym życie, wykonywanym w trybie pilnym. Przy zaniechaniu leczenia możliwe Jest pogorszenie stanu zdrowia. Nie ma alternatywnej metody leczenia.
Tracheostomia to przetoka, czyli niewielki otwór na szyi penetrujący do tchawicy wytworzona chirurgicznie poprzez nacięcie, czyli zabieg określany mianem tracheotomii. Przez tracheostomię wprowadza się do tchawicy plastikową lub metalową rurkę, przez którą odbywa się oddychanie z ominięciem jamy ustnej i nosowej. Tym samym tracheostomia staje się sztuczną drogą oddechową, czasowo utrudniającą mowę.
Wskazania do zabiegu tracheotomii
- ciężkie urazy twarzoczaszki
- oparzenia dróg oddechowych
- przeszkoda w drogach oddechowych np. guz
- jako wstęp do wykonania laryngektomii częściowej lub całkowitej
- obustronne porażenie fałdów głosowych
- konieczność przewlekłej sztucznej wentylacji (respirator)
- nadmiar zalegającej wydzieliny oskrzelowej
- przedłużona intubacja
- oparzenia górnych dróg oddechowych
- ciężkich urazów czaszki
- stanu nagłej duszności krtaniowej wynikającej np. z obrzęku krtani
- wklinowanego ciała obcego w krtani, którego nie da się usunąć przy wykorzystaniu laryngoskopii
- urazu zwężającego światło krtani
- guzów nowotworowych krtani
- stanu nagłej duszności pochodzenia centralnego, pojawiającej się np. przy porażeniu opuszki rdzenia w chorobie Heinego-Medina
- zatrucia środkami nasennymi
- ciała obcego w dolnych drogach oddechowych, którego nie da się usunąć przy wykorzystaniu tracheobronchoskopii
- obustronnego porażeniu fałdów głosowych
- przeszkód znajdujących się w drogach oddechowych, np. przy guzach
- nadmiernie zalegającej wydzielinie oskrzelowej
- konieczności przewlekłej sztucznej wentylacji i przedłużonej intubacji
- jako wstęp do laryngektomii częściowej lub też całkowitej
Przeciwwskazania do zabiegu tracheotomii
Przeciwwskazaniem bezwzględnym uniemożliwiającym wykonanie tracheotomii jest:
- zakażenie skóry w okolicach szyi całkowicie zmieniające anatomię tej okolicy przed operacją.
- nowotwory krtani
- uwięźniętych w szparze głośni ciał obcych
- w stanach zagrożenia życia nie ma przeciwwskazania
Przebieg zabiegu tracheotomii
Zabieg tracheotomii polega na pionowym lub rzadziej poziomym nacięciu skóry poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani. Następnie po wypreparowaniu i przecięciu mięśni powierzchownych szyi i mięśni podgnykowych dochodzi się do gruczołu tarczowego, który zsuwa się lub (częściej) przecina w obrębie węziny, odsłaniając chrząstki tchawicy. Przy pomocy skalpela wycina się w chrząsce tchawicy (zazwyczaj druga lub trzecia chrząstka poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani) okienko (przetokę nazywaną tracheostomią), przez które wprowadza się rurkę tracheotomijną. Oprócz wycinania okienka w tchawicy można także naciąć tchawicę pomiędzy jej chrząstkami (II a III lub III a IV). Przeciętą tarczycę podkłuwa się zabezpieczając przed krwawieniem i wprowadza się rurkę tracheotomijną.
Zabieg tracheotomii rozpoczyna się od pionowego lub też zdecydowanie rzadziej poziomego nacięcia skóry w miejscu poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani. Następnie preparuje się i przecina mięśnie powierzchniowe szyi oraz mięsień podgnykowy. W ten sposób dochodzi się do gruczołu tarczowego, który się zsuwa lub przecina w okolicach węziny i odsłania chrząstki tchawicy. Przy użyciu skalpela w chrząstce tchawicy wycina się otwór, przez który wprowadza się specjalną rurkę określaną tracheotomijną.
Po zabiegu tracheotomii
Po zabiegu tracheotomii należy szczególnie dbać o skórę znajdującą się w okolicy nacięcia, wskazane jest także wykonywanie toalety oskrzelowej oraz nawilżanie powietrza. Rurkę powinno się wymieniać co jakiś czas. Po zabiegu tracheotomii chirurg kontroluje stan i gojenie się rany. Zwykła, pierwsza rurka pierwotnie znajdująca się w krtani jest wymieniana po około 10-14 dniach od operacji Dopóki rurka nie zostanie wymieniona na taką, która pozwala na dopływ powietrza do strun głosowych pacjent będzie miał problemy z mówieniem. Przed wymianą rurki utrudnione jest także odżywianie doustne. Pacjentowi podaje się antybiotyki, leki przeciwkaszlowe oraz leki sekreto lityczne.
Przez około 10-14 najbliższych dni, przy braku powikłań pacjent otrzymuje półpłynny pokarm tylko przez sondę
Możliwe powikłania i objawy niepożądane po zabiegu tracheotomii
Powikłania po tracheotomii można podzielić na natychmiastowe, wczesne oraz późne. Wśród tych pierwszych wyróżnić można: odmę opłucnową lub śródpiersiową, przetokę tchawiczo-przełykową, krwawienie oraz uszkodzenia większych naczyń lub też nerwu krtaniowego wstecznego. Do powikłań wczesnych należą: wysunięcie rurki, zatkanie wydzielinami i śluzem, zatrzymanie oddychania, poobstrukcyjny obrzęk. Natomiast wśród powikłań późnych: krwawienia z przetoki, zwężenie tchawicy, przetokę tchawiczo-przełykową, przetokę tchwiczo-skórną oraz defekt kosmetyczny po dekaniulacji.
- Natychmiastowe – odma opłucnowa lub odma śródpiersia, przetoka tchawiczo-przełykowa, uszkodzenie większych naczyń lub nerwu krtaniowego wstecznego, krwawienie.
- Wczesne – zatkanie wydzielinami i śluzem, wysunięcie rurki, zatrzymanie oddychania, poobstrukcyjny obrzęk płuc (gdy tracheotomia jest wykonana u pacjenta z długotrwałą obstrukcją w górnych drogach oddechowych i jest on zależny od hipoksujnego napędu oddechowego).
- Późne – krwawienie z przetoki (może być obfite), zwężenie tchawicy z powodu niedokrwienia wywołanego przez rurkę tracheotomijną), przetoka tchawiczo-przełykowa, przetoka tchawiczo-skórna, defekt kosmetyczny po dekaniulacji.
Ponadto dojść może także do:
- infekcji rany, jednak prawdziwe zakażenie pojawia się niezwykle rzadko i wymaga wówczas jedynie terapii miejscowej – jeśli dojdzie do martwiczego zapalenia tchawicy, konieczna jest intubacja przez usta oraz oczyszczenie tkanek,
- powstanie ślepej drogi przy zakładaniu rurki lub przy późniejszych jej wymianach,
- zaburzenia połykania,
- powstanie ziarniaków,
- zwężenie stomii – pojawia się zazwyczaj, gdy rurka pozostaje zbyt długo w jednej pozycji, co pozwala na gojenie między błoną śluzową tchawicy, a skórą, może doprowadzić do znacznego zmniejszenia się otworu w tchawicy.
Lekarz wykonujący zabieg
Zabieg wykonuje lek. med. Aleksander Żmudziński, specjalista laryngolog – chirurg głowy i szyi, lekarz z 25 letnim doświadczeniem zabiegowym.
Rejestracja
- tel. +48 793 138 757
- tel. +48 91 835 43 79
Rejestracja telefoniczna w godzinach:
od poniedziałku do piątku między 9 a 18
w soboty między 9 a 14
e -mail: info@olimedica.pl